From volcanoes with love Z miłości do wulkanów

Pacaya (2552m) in Antigua was my first volcano, San Pedro (3020m) near Atitlan lake was my second one, and now it’s time for another one in Quetzaltenango where there are plenty of them. There is a big selection of volcanoes here. One may choose the highest one - Tajamulco (4220m) which I left for dessert when I come back to Xela in March or Santiaguito (2488m) – the one that is active. This time I decided to visit the Santa Maria volcano (3772m).

View of Santa Maria

I went there with a guide which I had regretted later. How could I know that the route wasn’t complicated and it was impossible to lose the way. How could I know that there were plenty of local people going on the top of volcano to perform the ceremonies. If I had gone there on my own, I wouldn’t have been alone. But I found out all these things too late. 

The girls

Apart from me and my guide (he was really nice but since my unpleasant incidents with guides I have been treating them with reserve), there was a young couple from New York. They were very nice but extremely slow. They needed a lot of breaks and had breathing problems (it was because of the height what was understandable). Fortunately, I didn’t have such a problem so I could go much faster, of course not as fast as our guide who would be able to run on the top. That’s why I left my dragging group behind and forged ahead. 

The boys

My guide didn’t protest as most guides in Poland do. They tend to say ‘As the name of the guide suggests, he is a leader of the group and he is the one who goes first’. I could go faster but I had to wait for my companions later. I didn’t complain about it as I could admire beautiful views. They were incredible. In the distance, seven volcanoes were looming as if they were a mirage. On the right there were a stunning view over the mountains and green valleys. 

Santiaguito

As I was moving forward, the Santiaguito volcano, which was making loud noises, was getting closer and closer. Time after time, I could hear  loud booms and see clouds of white smoke coming from the interior of the crater. The white cloud was getting thicker. After a half an hour it covered the volcano completely.  There were loud whispers coming from the cloud as if Santiaguito was  warning us against his power and magnitude. 

The ceremony

There was a mystical atmosphere on the top. The volcano eruptions, Mayans from Totonicapan (of course, they use a nickname TotoJ) singing and performing prayers, incredibly blue sky, chilly wind playing with my hair, the rays of the sun lashing my face -  and the feeling of freedom.

True Guatemaltecos

Unfortunately, the bubble burst quickly when we started coming back. I hoped the couple from New York would have less problems with coming down. But as we all know ‘hope deludes the foolish man’. At 2pm I had my Spanish lessons and I wanted to have a shower and dinner before learning. The owner of the agency had told me I would be home at 1pm. fine words butter no parsnips. If it comes to me, I would have been at home at 11 am but I had to wait for my companions for 1,5h. I had barely managed to take my notebook and a dictionary and rushed to the city centre. Well, when you are a part of the group you must be aware of such incidents therefore I decided to see the Chicabal volcano (2900m) on my own. Ilsy showed me the way. 

The inscription at the entrance to the Lagoon

On Saturday, I packed 2 litres of water and bananas and set off to Laguna Chicabal . On my own! It is what I like the most. You are independent of anybody and anything. Of course, I had the fear of getting lost. I turned out I shouldn’t have been worried as I didn’t lose my way. A good sign for my future explorations! 

Stairs to the crater

Laguna Chicabal is a lake which had been formed in the crater. It is a Mayan holly site. Around the lake there are plenty of altars where the fire is made. Each place is marked with a different symbol of nagual. Nagual is a kind of a zodiac sign which determines the good and bad aspects of people’s personality. Each person has his own sign (e.g. I am Tz’k’in that is a bird).  

 Each nagual refers to a certain day of the week that’s why the ceremonies take place at the altars corresponding to the nagual of a particular day.

 There were also many groups of people that were praying, singing and cheering together. 

Altar

The trip took me 4 hours and cost 25Q (about 10zł). Tourist agencies charge 160Q (about 70zł) for it. So I killed two birds with one stone. I saved a lot of money and had a good time at the same time. And I didn’t lose the way. 

The crater

Even if I did, I knew Ilsy was going there the following day. She insisted on me going with her but I refused politely as on Sunday I was to continue my journey. I’m leaving Xela for a moth. I’m coming here in March when it gets warmer. 

Fog in the valley

***

Friday was my last day at school. There is a custom of having lunch together on that day. Ilsy prepares a traditional Guatemalan dish and other students are asked to bring some fruit or desserts or cook a traditional dish from their country. I didn’t have time and feel like cooking so I promised to bring some fruit. 

School lunch

I spent a really nice time with our head teacher Sary, other students and teachers from our school, eating tasty food and chatting cheerfully. Ilsy prepared pepian which is not my favourite Guatemalan dish because of coriander. Ilsy’s pepian was great. I didn’t expect it could be so delicious. So, it was my farewell lunch. I said goodbye to the students and my teacher Daniel who, I hope, will be teaching me when I  come back here in March (he is about to start a new career path so he may not be my teacher in March). Daniel told me a secret. Now I know why schools in Guatemala are cheaper than those in Mexico. It is a matter of education. 

My teacher

In Mexico, the language school employ only teachers who graduated the university. In Guatemala, only 2% people study and only a quarter of them graduates from school. In many Guatemalan language schools, there work people whose only qualification is a language teaching course . As a result of that, the standard of teaching is not always satisfactory. I had a degree in the Polish language but I couldn’t teach Polish as you need some methodological background for that. Some teacher here have no idea about methodology e.g. my teacher from San Pedro. The ability of speaking the language does not  give you the right to teach it. Of course, there are natural-born teacher though but there are few of them. Daniel has a degree and he is a perfect teacher. He is an expert in explaining complicated grammar issues. So, I’m leaving Xela but I’m coming back here in a month. I left here a half of my belongings as I didn’t feel like taking all of them to Honduras and Salvador or maybe to some other places. 

Pierwszy był wulkan Pacaya (2552m) w Antigua, drugi San Pedro (3020m) w pobliżu jeziora Atitlan, przyszedł czas na kolejne wulkany w Quetzaltenango, a tu ich nie brakuje. Można wybrać się na najwyższy z nich Tajamulco (4220m), który zostawiłam sobie na deser, gdy wrócę w marcu do Xeli, podobnie jak i aktywny wulkan Santiaguito (2488m). 

Widok z Santa Maria

Udałam się więc z przewodnikiem na wulkan Santa Maria (3772m). Wprawdzie później plułam sobie w twarz, że nie zaryzykowałam i nie poszłam sama, ale skąd mogłam wiedzieć, że po pierwsze droga jest prosta i nie sposób się zgubić, po drugie maszerowały tą trasę dziesiątki miejscowych, którzy tego dnia przyjechali z okolicznych wiosek, by na szczycie wulkanu odprawić ceremonie. Miałabym więc wsparcie ze strony innych, a nerwów bym sobie nie zszargała. 

Dziewczyny z Totonicapan

Oprócz mnie i przewodnika, zresztą bardzo sympatycznego (choć po moich przygodach w San Pedro podchodzę już do miejscowych przewodników z dużą rezerwą) szła młoda, sympatyczna i straszliwie powolna parka z Nowego Jorku - w pełnym rynsztunku: turystycznych ciuchach i butach, tylko jakoś kondycję zapomnieli ze sobą zabrać. Szybciej od nich śmigały na szczyt majańskie kobiety w swoich eleganckich bucikach i sukienkach. Nowojorczycy potrzebowali miliona przerw, ciężko im się oddychało, co w sumie było dość zrozumiałe ze względu na wysokości. Ja jednak takiego problemu nie miałam. Nie mówię, że moje tempo było jakieś szalone, bo biec całą drogę na szczyt, bym raczej nie dała rady, w przeciwieństwie do naszego przewodnika, ale na miłość boską, tempo ślimacze też ma swoje granice. 

Chłopcy z Totonicapan

Całe szczęście przewodnik specjalnie mnie nie powstrzymywał, jak to zwykle z przewodnikami u nas w Polsce bywa. Nie słyszałam w kółko: „Sama nazwa sugeruje, że przewodnik idzie na przedzie”. I dobrze, bo mogłam maszerować szybciej, tyle że później musiałam czekać. Pod górę jednak nie było tak źle, bo docierając na szczyt przed resztą, mogłam dłużej cieszyć się widokiem. A widok był nieziemski. W oddali po lewej stronie niczym fatamorgana majaczyło siedem wulkanów, po prawej rozpościerał się widok na góry i doliny. 

Santiaguito

Szłam przed siebie i krok po kroku wyrastał przede mną najgroźniejszy – wulkan Santiaguito, który wyraźnie i głośno dawał o sobie znać. Raz po raz rozlegał się huk i z głębi niczym raca, wytryskiwały kłęby białego dymu. Z minuty na minutę biała chmura gęstniała, zmieniając się niemal w mgłę, która po pół godzinie niemal całkowicie przykryła wulkan. 

Zza gęstej mgły cały czas jednak dochodziły pomrukiwania jakby Santiaguito mówił, że choć jest stary i ledwo zipie, to nadal jednak jest groźny i należy mieć się na baczności.

Ceremonia

Na szczycie było niemal mistycznie. Wybuchy wulkanu i śpiewy Majów z Totonicapan (oczywiście powiedzieli mi, że są z Toto :) ), a do tego niewyobrażalnie niebieskie niebo, zimny wiatr, bawiący się moimi włosami i intensywne słońce, palące w twarz – i uczucie wolności.

Czar jednak w miarę szybko prysnął, gdy ruszyliśmy w drogę powrotną. 

Prawdziwy Guatelmateco

Miałam cichą nadzieję, że z górki, Nowojorczykom pójdzie lepiej. Tyle że jak wiadomo „nadzieja matką głupich”. Była to dla mnie o tyle istotna sprawa, że o 14 zaczynałam lekcje hiszpańskiego, a chciałam mieć jeszcze chwilkę na prysznic i obiad. Właściciel agencji obiecał mi, że o 13 będę już w domu. Obiecanki cacanki. Ja oczywiście to byłabym o 11 z moim tempem. A tak czekałam na nich niemal 1,5 godziny. Do domu dojechałam na tyle, by zdążyć zabrać zeszyt i słownik, i pognać z powrotem do centrum. No, cóż, tak to jest jak się wybiera z grupą, dlatego postanowiłam, że w weekend z żadną agencją nigdzie nie idę, tylko spróbuję dotrzeć sama na wulkan Chicabal (2900m). 

Napis przed wejsciem do Laguny

 Ilsy ze szkoły, wytłumaczyła mi jak tam dotrzeć, więc spakowałam dwa litry wody, banany i w sobotę ruszyłam podbijać kolejny wulkan do Laguny Chicabal. Sama. I muszę przyznać, że tak opcja jest dla mnie najlepsza. Nikt mnie nie popędza ani nie spowalnia. Nie muszę robić przerw odpoczynkowych co dziesięć minut i mogę podążać swoim tempem. Oczywiście, miałam obawy przed zabłądzeniem, ale udało się i tego uniknąć. Zaczęłam zauważać, że coraz mniej się gubię – dobry znak.

Schody do krateru

Laguna Chicabal – to jezioro, które powstało w miejscu krateru, będące świętym miejscem Majów. Do krateru można zejść zwyczajną drogą albo krocząc po sześciuset piętnastu stromych schodach. Wokół jeziora można znaleźć mnóstwo altarów, czyli miejsc, w których podczas ceremonii pali się ogień. Każde z tych miejsc jest oznaczone innym symbolem nagual.

Jeden z Naguali

 Nagual to taki „znak zodiaku”, który mówi o dobrych i złych stronach każdego człowieka, a każdy ma przypisany inny znak (ja np. jestem Tz’k’in, co oznacza ptaka). Każdy nagual odpowiada innemu dniu tygodnia, dlatego też ceremonie odbywają się np. konkretnego dnia przy konkretnym altarze, strzeżonym przez, odpowiadający danemu dniu, nagual.

Jeden z altarów

Oczywiście i tu nie brakowało zgrupowań, które wznosiły modły, śpiewały i wspólnie się radowały.

Wycieczka zajęła mi cztery godziny i kosztowała mnie zaledwie 25Q (ok 10 zł), podczas gdy agencje turystyczne za tę przyjemność liczą sobie 160Q (ok 70 zł). A miałam przy tym znacznie więcej przyjemności i zero nerwów, oprócz początkowego stresu, że się zgubię. 

Krater

Wiedziałam jednak, że w razie czego następnego dnia znajdzie mnie dzielna Ilsy, która w niedzielę wybierała się z ludźmi ze szkoły tą samą trasą. Mimo jednak namów z jej strony, nie zdecydowałam się na wspólne wyjście, też z tego względu, że postanowiłam w niedzielę ruszyć przed siebie. Na miesiąc opuszczam Xelę, by wrócić do niej w marcu, gdy zrobi się tu trochę cieplej.

Mgła w dolinie

***

Piątek był moim ostatnim dniem w szkole. W ten dzień aktywnością dodatkową jest zawsze wspólny lunch. Zwykle Ilsy przygotowuje tradycyjne danie, rodem z Gwatemali, a inni uczniowie mogą albo przynieść owoce, desery czy też sami mogą coś upichcić, najlepiej oczywiście danie rodem ze swojego kraju. Ani czasu specjalnie nie miałam, ani ochoty, więc wykpiłam się tylko owocami, ale wspólny lunch z panią dyrektor Sary i resztą uczniów oraz nauczycielami był niezwykle miły, no i smaczny. 

Wspólny lunch

Ilsy przygotowała pepian, o którym kiedyś już pisałam i za którym specjalnie nie przepadam ze względu na dodatek świeżej kolendry. Pepian jednak w wykonaniu Ilsy przeszedł moje najśmielsze oczekiwania – był rewelacyjny. W ten oto sympatyczny sposób pożegnałam szkołę i mojego rewelacyjnego nauczyciela Daniela, który mam nadzieję będzie jeszcze pracował w marcu, gdy wrócę, by dokończyć swoją hiszpańska edukację (na horyzoncie kroi mu się nowa opcja zawodowa).

Mój nauczyciel

 Daniel zdradził mi pewna tajemnicę. Otóż teraz już wiem, dlaczego szkoły w Gwatemali są dużo tańsze niż np. te w Meksyku. Oczywiście jest to kwestia wykształcenia. W Meksyku w szkołach językowych uczą tylko nauczyciele po studiach wyższych, w Gwatemali zaledwie 2% ludności studiuje, a z tego tylko ¼ kończy studia. Większość więc nauczycieli w szkołach dla obcokrajowców to ludzie po kursach, co niestety daje się często odczuć. Wiem, że to nie reguła, ale jednak umiejętności metodologiczne znikąd się nie biorą. Ja choć skończyłam studia, nie umiałabym kogoś innego nauczyć języka polskiego, do tego jest potrzebna metodyka, której np. moim nauczycielkom w San Pedro zabrakło. Sama umiejętność posługiwania się określonym językiem, nie upoważnia do bycia nauczycielem i uczeniem tego języka. Oczywiście są wyjątki, które po prostu urodziły się z talentem pedagogicznym i świetnie potrafią przekazywać wiedzę. Są to jednak jednostki. Daniel skończył studia i żaden z poprzednich nauczycieli nie potrafił tak świetnie wszystkiego wyjaśnić zawiłości gramatycznych jak on, za co jestem mu bardzo wdzięczna.

Więc teraz wyruszam i wracam w marcu do Xeli, niezależnie od wszystkiego. W końcu zostawiłam tu ponad połowę swoich rzeczy, których nie miałam ochoty dźwigać ze sobą w tułaczkę do Hondurasu i Salwadoru, i kto wie gdzie jeszcze.